Chuyên đề 4: Hình tượng – Nền tảng phương pháp Glenn Doman

Chưa nói đến lý do tại sao tư duy hình tượng lại là nền tảng của phương pháp Glenn Doman nhưng tôi sẽ lấy một ví dụ đơn giản để bạn thấy tư duy hình tượng có thể tạo ra sự khác biệt trong tư duy của trẻ nhỏ như thế nào.

Bây giờ bạn hãy dẫn trẻ đi thăm sở thú một ngày, trẻ được xem các loài động vật khác nhau mà trẻ chưa bao giờ nhìn thấy. Tôi dám đặt cược với bạn rằng trong cả tuần tiếp theo hay sau đó câu chuyện của trẻ sẽ hoàn toàn xoay quanh những con vật đó. Tư duy của trẻ sẽ được mở rộng một cách khủng khiếp.

Từ hình tượng đến ngôn ngữ

Điều tạo nên đột phá trong sự phát triển của con người so với các loài động vật khác đó chính là ngôn ngữ. Ngôn ngữ là sự khái quát hoá các hình tượng trong cuộc sống thành các âm sắc, chữ viết. Ngôn ngữ là nền tảng cơ bản của tư duy và là công cụ lưu truyền, tích luỹ kiến thức, kinh nghiệm, trí khôn của con người qua các thế hệ.

Trẻ em sẽ bắt đầu việc phát triển tư duy bằng cách tích lũy hình tượng. Hình tượng ở đây là các hình ảnh xung quanh bé bao gồm bố mẹ, ông bà, anh em, gấu bông, thú nuôi, xe cộ,…Các hình tượng này được sắp xếp theo các mối liên kết cơ bản trong đời sống và được sử dụng trong quá trình tư duy sau này.

Sau khi ghi nhớ hình tượng thì trẻ bắt đầu gắn các hình tượng đó với một từ (âm thanh) và sau này là chữ viết. Tư duy càng phát triển sẽ đòi hỏi một quá trình tiếp theo gọi là trừu tượng hóa, tức là sử dụng các ký hiệu cơ bản để biểu hiện khái quát hóa các khái niệm và thông qua đó sử dụng để tư duy trừu tượng (ví dụ toán học sử dụng các ký hiệu để biểu thị cho các đại lượng thực tế). Khi đó việc tư duy sẽ trở nên đơn giản mà vẫn đảm bảo các nguyên tắc về lập luận và logic.

Từ đó có thể thấy, tích lũy hình tượng là bước quan trọng đầu tiên trong quá trình tư duy. Trẻ cần phải có sự tích lũy hình tượng thì mới có thể có nguyên liệu cho tư duy. Trẻ tích lũy nhiều hình tượng hơn chắc chắn tư duy đa dạng hơn so với trẻ ít tiếp xúc với các hình tượng mới, khả năng sáng tạo cũng sẽ cao hơn. Năng lực ghi nhớ của con người có thể đạt tới hơn 2000 hình ảnh trong vài ngày.

Xem thêm: Trẻ phát triển toàn diện với phương pháp giáo dục sớm 5k

Phương pháp Glenn Doman

Glenn Doman là phương pháp thực hành giáo dục sớm chủ yếu sử dụng hình tượng để giúp trẻ nhận biết đọc, làm toán và nhận biết thế giới xung quanh.

Nghiên cứu của Glenn Doman cho thấy khi mới sinh ra, trẻ sử dụng não phải là chủ yếu, sau đó mới dần dần chuyển sang não trái. Não phải có khả năng ghi nhớ một cách nguyên bản mà không cần phân tích, điều này hoàn toàn khác với não trái khi mà não trái chỉ có thể ghi nhớ vấn đề theo trình tự hoặc trong mối quan hệ logic với nhau.

Một đứa trẻ thông minh cần được phát triển cái gốc là tư duy não phải trước, bởi đó là nền tảng cho tư duy não trái. Tiếp đó là sự cân bằng trong tư duy cả 2 bán cầu não để tận dụng những ưu điểm khác nhau của 2 bán cầu.

Phương pháp Glenn Doman sử dụng thẻ flash card với 3 nhóm chủ đề khác nhau: hình tượng thế giới xung quanh, hình tượng chữ viết và thẻ toán học. Phương pháp này cũng có các nguyên tắc áp dụng để đạt được hiệu quả cao, trong đó đề cao sự hứng thú của trẻ (một giá trị cơ bản trong hệ giá trị Schwartz).

Các nguyên tắc vàng của phương pháp Glenn Doman

• Bắt đầu càng sớm càng tốt
• Duy trì sự thích thú trong tất cả các thời gian học
• Tôn trọng và tin tưởng trẻ
• Chỉ dạy khi bạn và trẻ cảm thấy thích thú
• Tạo ra một môi trường học tập tốt
• Dừng trước khi trẻ muốn dừng
• Giới thiệu học liệu mới thường xuyên trong chương trình giảng dạy cho trẻ
• Gọn gàng và nhất quán
• Không được kiểm tra thẻ
• Phụ huynh hoặc giáo viên nên chuẩn bị học liệu cẩn thận và để trước khi sắp bắt đầu vào giờ học
• Nhớ luật thất bại – an toàn: nếu bạn không có một thời gian tuyệt vời và con bạn không có một thời gian tuyệt vời thì “hãy dừng lại”. Nếu tiếp tục thì bạn sẽ làm sai.

Các phương pháp tích lũy hình tượng khác

• Đi thăm quan sở thú, du lịch
• Đi thăm bảo tàng
• Ngắm tranh ảnh nghệ thuật
• Đọc truyện, sách báo